Southern African Large Telescope Południowo-Afrykański Wielki Teleskop. Teleskop typu "tranzytowego". Nie będzie on podążał za gwiazdami, jak to zwykle się dzieje z teleskopami, ale przed którym będzie defilowało niebo, a za obserwowanym...
Smithsonian Astrophysical Observatory Obserwatorium Astrofizyczne Instytutu Smithsona w Cambridge, w USA.
Small Astronomical Satellite Seria małych satelitów astronomicznych. SAS 1 był nazwany UHURU i był pierwszym satelitą rentgenowskim. SAS 2, wyniesiony na orbitę 15 listopada 1972 r. pracował przez 6 miesięcy. Był wyposażony w detektor...
Set of Identifications, Measurements, and Bibliography for Astronomical Data Jedna z najobszerniejszych baz danych astronomicznych, stworzona i utrzymywana przez Centrum Danych Gwiazdowych (CDS) w Strasburgu. Zawiera informacje o ok. milionie...
Solar and Heliospheric Observatory Satelita NASA i Europejskiej Agencji Kosmicznej przeznaczony do obserwacji Słońca w dziedzinie rentgenowskiej i ultrafioletowej widma. Umieszczony wiele mln km od Ziemi w punkcie libracyjnym układu Słońce-Ziemia.
Spectroscopic Survey Telescope - pierwotna nazwa planowanego w Obserwatorium McDonalda w Teksasie w USA, nieruchomego wielkiego teleskopu spektroskopowego, przed którym miało defilować niebo. Obiekty obserwowane miały być śledzone w ognisku...
9.11.1934-20.12.1996 Zainteresowany astronomią od wieku chłopięcego, edukację wyższą zdobywał w Nowym Jorku i na Harvardzie, a doktorat z astronomii uzyskał w Chicago w 1960 r. Profesor "astronomii i nauk kosmicznych" uniwersytetów Harvarda w...
Planeta Układu Słonecznego, szósta licząc w kolejności rosnącej od Słońca. Promień orbity 1429,40 mln km (9,54 AU), okres obiegu 29,458 lat, promień 60268 km, masa 5,68e26 kg, obrót wokół osi 0,45 dnia. Saturn znany jest od starożytności. Według...
Wybitny astronom niemiecki. Niemieckie Towarzystwo Astronomiczne (Astronomische Geselschaft) ustanowiło swe najwyższe wyróżnienie w postaci Medalu Schwarzschilda.
31. 05. 1912 - 10. 04. 1997 Urodzony w Getyndze (syn Karla S.) i tam wykształcony. Niemcy opuszcza w 1936 r. najpierw udaje się do Oslo, następnie do Uniwersytetu Harvarda i Uniwersytetu Columbia. W czasie II Wojny Światowej służy w armii...
łac. Sextans, dop. łac. Sextansis, ozn. Sex Gwiazdozbiór leżący po obu stronach równika niebieskiego. W Polsce gwiazdozbiór nieba wiosennego. Liczba gwiazd widocznych gołym okiem: ok. 25, zajmowany obszar: 314 stopni kw., najjaśniejsze gwiazdy: 5...
8.12.1930 - 7.10.1981 Astronom warszawski, później pracował w Australii i w Lunar and Planetary Laboratory w Tucson w USA. Wybitny specjalista badań polaryzacji gwiazd. Jego nazwisko nosi planetka nr 2225 (Serkowski).
Księżyc Urana. Odkrywca: Kavelaars i in. (1999). Parametry orbity, promień i masa księżyca nie są dobrze wyznaczone. Setebos jest postacią w "Burzy" Szekspira.
2.11.1885 - 20.10.1972 Urodzony w Missouri, tam też na uniwersytecie stanowym odbył swą podstawową edukację wyższą. Doktorat poświęcony gwiazdom zaćmieniowym przygotowywał pod opieką Henry'ego Norrisa Russella w Princeton. Od 1914 do 1921 r....
28.04.1928 - 18.07.1997 Planetolog amerykański. Z wykształcenia geolog, z zamiłowania astronom zainteresowany strukturami powierzchni planet, satelitów i planetoid. Profesor w Kalifornijskim Instytucie Technologicznym (Caltech) w Pasadenie i...
ozn. S-L9 Kometa, która rozpadła się na przeszło 20 części i spadła na Jowisza w czerwcu 1994 r.
łac. Reticulum, dop. łac. Reticuli, ozn. Ret. Mały gwiazdozbiór nieba pd., w Polsce niewidoczny. Liczba gwiazd widocznych gołym okiem: ok. 15, zajmowany obszar: 114 stopni kw., najjaśniejsze gwiazdy: 3 wielkość gwiazdowa.
Księżyc Jowisza, szesnasty wg kolejności rosnącej od planety. Odkrywca: S. Nicholson (1914). Wielka półoś orbity 23.700.000 km, okres orbitalny 758 dni, promień 18 km, masa 7,77e16 kg. Porusza się po orbicie ruchem wstecznym. Według mitologii...
1.łac. Scorpius, dop. łac. Scorpii, ozn. Sco
Inna nazwa: Niedźwiadek.
Wyraźny gwiazdozbiór nieba południowego, w Polsce widoczny częściowo jako gwiazdozbiór nieba letniego, znajduje się w pasie Drogi Mlecznej, należy do konstelacji...
łac. Draco, dop. łac. Draconis, oznaczenie skrótowe: Dra
Duży gwiazdozbiór okołobiegunowy nieba północnego. W Polsce widoczny cały rok. Liczba gwiazd widocznych gołym okiem: ok. 80, zajmowany obszar: 1083 stopnie kw., najjaśniejsze gwiazdy:...
1872 - 1917 Fizyk teoretyk, profesor Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie i Uniwersytetu Jagiellońskiego. Sformułował teorię fluktuacji gęstości oraz prawa rządzące ruchami Browna. Zajmował się teorią roztworów, promieniowaniem cieplnym i...
Księżyc Urana. Odkrywca: Kavelaars i in. (1999). Parametry orbity, promień i masa księżyca nie są dobrze wyznaczone. Stephano jest postacią w "Burzy" Szekspira.
23.05.1933 - 26.07.1988 Astronom warszawski, specjalista dynamiki gwiazdowej. Jego szczególnym wkładem do rozwoju astronomii były badania ewolucji dynamicznej gromad kulistych. Stworzony przez Niego kod numeryczny pozwalał na kompleksowe badanie...
1793 - 1864 Pierwszy z czterech generacji znakomitych astronomów. Urodzony w Altona w Niemczech, został profesorem astronomii w Dorpacie w roku 1813, a od 1817 r. kierował tym obserwatorium. Według jego wskazówek zostało zbudowane przez cara...
12.08.1897 - 6.04.1963 Najmłodszy przedstawiciel czwartej generacji znakomitej rodziny astronomicznej. Jego edukacje astronomiczną w Charkowie przerwała I Wojna Światowa i Rewolucja Październikowa. Emigrował do Turcji, skąd trafił do Obserwatorium...
łac. Sagitta, dop. łac. Sagittae, ozn. Sge Jeden z najmniejszych gwiazdozbiorów nieba pn., znajdujący się w pasie Drogi Mlecznej. W Polsce gwiazdozbiór nieba letniego. Liczba gwiazd widocznych gołym okiem: ok. 20, zajmowany obszar: 80 stopni kw.,...
1. łac. Sagittarius, dop. łac. Sagittarii, oznaczenie skrótowe: Sgr
Rozległy gwiazdozbiór nieba południowego, należący do konstelacji zodiakalnych, częściowo leżący na Drodze Mlecznej. W Polsce widoczny jedynie nisko nad południową częścią...
Księżyc Urana. Odkrywca: Nicholson i in. (1997). Wielka półoś orbity 12,2 mln km, promień 80 km. Sycorax jest postacią w "Burzy" Szekspira, synem Calibana.
Inne nazwy: Alfa Canis Maioris; "Psia Gwiazda"; Sirius; Canicula; Dog Star; Aschere
Oznaczenia HR 2491, HD 48915, Alfa CMa.
Najjaśniejsza gwiazda konstelacji Wielkiego Psa oraz najjaśniejsza na całym niebie (poza...
28.02.1910 - 1.03.2001 Astronomka krakowska. Z wykształcenia matematyczka, przez wiele lat nauczycielka gimnazjalna w Kielcach i Krakowie. Obserwator na stacji obserwacyjnej OAUJ na Łysinie (Lubomirze) w latach 1934-1935. Od 1951 do 1973 adiunkt...
1887 - 1966 Wychowanek Obserwatorium Wileńskiego, gdzie uzyskał doktorat z mechaniki nieba. Po wojnie krótko w Toruniu, od 1950 r. profesor astronomii we Wrocławiu, gdzie zajmował się problemami astrometrii i mechaniki nieba..
zob. Malarz
1794 - 1830 Astronom wileński, następca Jana Śniadeckiego jako kierownik Katedry Astronomii USB i dyrektor Obserwatorium Wileńskiego. Znacznie wzbogacił wyposażenie tego obserwatorium.
Słońce w czasie dużej liczby plam słonecznych, rozbłysków, burz radiowych i innych zjawisk.
Jakiś obiekt, naturalny (księżyc) lub sztuczny (czyli wykonany przez człowieka), który krąży wokół innego ciała niebieskiego. Mają one względnie małą masę. Poruszają się po drogach zwanych orbitami.
zob. księżyce galileuszowe
czyt. [siing] Jakość obrazu gwiazdy uzyskanego w teleskopie, określona przez warunki atmosferyczne. W wyniku ruchów turbulentnych w niższych partiach atmosfery i niejednorodności powietrza droga promienia świetlnego jest zdeformowana. Wobec...
1) Jednostka czasu w układzie SI równa czasowi trwania 9 192 631 770 okresów fali świetlnej promieniowania odpowiadającego przejściu pomiędzy dwoma nadsubtelnymi poziomami stanu podstawowego atomu cezu-133. Powyższa definicja to sekunda atomowa,...
Czas trwania 9 192 631 770 okresów fali świetlnej promieniowania odpowiadającego przejściu pomiędzy dwoma nadsubtelnymi poziomami stanu podstawowego atomu cezu-133.
1/31556925,9747 część roku zwrotnikowego dla epoki 1900,0.
1/86400 część doby słonecznej dla epoki 1900,0.
także: niebo Fikcyjna sfera o nieokreślonym promieniu i środku w miejscu obserwacji.
Najbardziej zewnętrzna warstwa planety złożona na ogół z materiałów o stosunkowo małej gęstości
Zjawisko zakrzywienia biegu promieni świetlnych poruszających się w pobliżu masy. Jeżeli w pobliżu linii obserwator-obiekt znajduje się pewna masa (zwana soczewką grawitacyjną), to obserwuje się zmianę jasności obiektu, a także może wystąpić wiele...
zob. meteor
Instrument optyczny używany do fotografowania powierzchni (fotosfery) Słońca w określonej, (dyskretnej) linii widmowej
Słońce w okresie bardzo małej aktywności słonecznej
zob. Księżyc
Jedna ze stałych fizycznych równa stosunkowi stałej gazowej (R) do liczby Avogadro (N); k = 1,380 x 15-10 erg/stopień.
Stała grawitacji wyrażona w jednostkach, którymi są jednostka astronomiczna, masa Słońca i doba. K = 0,017202099.
Jedna ze stałych fizycznych występująca w fizyce mikrocząstek. Jest to liczba, która wyraża związek między energią "niesioną" przez foton światła z jego długością fali. Stała Plancka h = 6,625 x 10-34 dżuli * sek.
G = 6,67 x 10 -8 dyn * cm2/g2
Oznaczana jako (duże lambda). Standardowo interpretowana jako energia próżni. Używa się często terminu ciemna energia. Ze względu na złamany silny warunek energetyczny dodatnia stała kosmologiczna pełni rolę antygrawitacji (w efektywnym tensorze...
Miara energii promienistej Słońca. Jest to ilość energii we wszystkich długościach fali docierającej w jednostce czasu do jednostkowej powierzchni ustawionej prostopadle do padającego promieniowania w odległości 1 j.a. od Słońca. Stała słoneczna =...
Warstwa atmosfery ponad troposferą, a poniżej mezosfery, gdzie temperatura wzrasta z rosnącą wysokością nad powierzchnią Ziemi.
Proces fizyczny, w którym dana substancja przechodzi ze stanu stałego bezpośrednio do stanu gazowego bez przechodzenia przez stan płynny. Najlepiej sublimuje lód, jod i kamfora. Zjawiskiem przeciwnym do sublimacji jest resublimacja. Za odkrywcę...
Zgrupowanie gromad galaktyk o większej gęstości przestrzennej niż w otoczeniu. Supergromady mają zwykle rozmiary rzędu 100 Mpc.
Wspólna nazwa na opozycję i koniunkcję planet.
ang. Full Width at Half Maximum, ozn. FWHM Szerokość linii widmowej zmierzona w połowie jej wysokości.
ang. Equivalent Width, ozn. EW W spektroskopii: długość boku prostokąta, którego wysokość jest równa natężeniu linii widmowej, a pole równe powierzchni, jaką zajmuje ta linia.
Obiekt zbudowany przez człowieka obiegający planetę lub inne ciało niebieskie. Pierwszym sztucznym satelitą był radziecki Sputnik 1, wystrzelony w 1957 r. Sztuczne satelity można podzielić ze względu na przeznaczenie m.in. na naukowe (badawcze),...