Obserwatorium Wileńskie

Najstarsze Polskie Obserwatorium Astronomiczne założone w 1753 r przez Tomasza Żebrowskiego związane z takimi wielkimi nazwiskami kultury i astronomami polskiej jak Marcin Poczobut i Jan Śniadecki. Po Powstaniu Listopadowym rząd carski zamknął Uniwersytet Stefana Batorego w 1832 r., a z nim i Obserwatorium. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. rola odnowiciela Obserwatorium przypadła Władysławowi Dziewulskiemu. Historyczne obserwatorium w centrum miasta nie nadawało się prowadzenia obserwacji i Dziewulski wybudował nowe obserwatorium na skraju miasta, na parceli ograniczonej z jednej strony zakolem rzeki Wilii, a z drugiej lasem Zakretowym. Pierwszą lunetę, 15 cm refraktor Zeissa z astrokamerą o takiej samej średnicy (wiano Dziewulskiego za uzyskane wcześniej stypendium), zainstalowano tam w roku 1922. Następnymi instrumentami były astrograf o średnicy obiektywu 16 cm (1927) i teleskop 45 cm ze spektrografem bezszczelinowym, przy pomocy którego pierwsze widma uzyskano w 1939 r. W latach 20. wzniesiono tam pawilon obserwacyjny z dwoma kopułami, a w początku lat 30. okazały budynek mieszczący Zakład Astronomii USB, Zakład Meteorologii i kilka mieszkań. W sumie Obserwatorium Wileńskie było w tym czasie pierwszym polskim obserwatorium astrofizycznym: prowadzono badania fotometryczne (głównie metodą fotograficzną) gwiazd zmiennych i badania spektroskopowe. W okresie międzywojennym odbyło się w Wilnie 9 przewodów doktorskich i 3 habilitacje. Po wybuchu wojny, Uniwersytet Stefana Batorego został zamknięty 15 grudnia 1939 r. Astronomowie mieli jeszcze częściowy dostęp do swego warsztatu pracy do końca września 1940 r. Obecnie instytucja ta służy astronomom litewskim.