Także: Calypso Księżyc Saturna, jedenasty wg kolejności rosnącej od planety. Odkrywcy: Pascu i in. (1980). Wielka półoś orbity 294.660 km, okres orbitalny 1,888 dni, promień 13 km (17 x 11 x 11 km). Według mitologii Kalipso była nimfą morską,...
Także: Callisto Galileuszowy księżyc Jowisza, ósmy wg kolejności rosnącej od planety. Odkrywcy: S. Marius, Galileusz (1610). Wielka półoś orbity 1.883.000 km, okres orbitalny 16,689 dni, promień 2.403 km, masa 1,08e23 kg. Powierzchnia księżyca...
ac. Chamaeleon, dop. łac. Chamaeleontis, oznaczenie skrótowe: Cha
Mały gwiazdozbiór nieba południowego, w Polsce niewidoczny. Liczba gwiazd widocznych gołym okiem: ok. 20, zajmowany obszar: 132 stopnie kw., najjaśniejsze gwiazdy: 4 wielkość...
24.11.1879 - 18.04.1973 Specjalista mechaniki nieba. Pracowicie (przy pomocy tablic logarytmicznych i ręcznego arytmometru) liczył orbity komet do ostatnich chwil życia. Studia astronomiczne odbył w Petersburgu (dyplom w 1903 r.). Zaraz po...
Inne nazwy: Alfa Aurigae; Koza; Capella; Alhajoth; Oznaczenia HR 1708, HD 34029, Alfa Aur Najjaśniejsza gwiazda konstelacji Woźnicy, jedna z najjaśniejszych na niebie. Jasność V = 0,08 mag, wskaźnik barwy (B-V) = 0,80 mag, typ widmowy...
19.01.1851 - 18.06.1922 Studiował na Uniwersytecie w Utrechcie i zdobywał doświadczenie astronomiczne w Obserwatorium w Leidzie. W latach od 1878 do 1921 r. budował astronomię na Uniwersytecie w Groningen. Nie mając teleskopów, mierzył klisze...
Także: Carme Księżyc Jowisza, czternasty wg kolejności rosnącej od planety. Odkrywca: S. Nicholson (1938). Wielka półoś orbity 22.600.000 km, okres orbitalny 692 dni, promień 20 km, masa 9,56e16 kg. Porusza się po orbicie ruchem wstecznym. W...
5.09.1913 - 23.07.1973 Astronom warszawski. Specjalista mechaniki nieba i astronomii gwiazdowej.
łac. Cassiopea, dop. łac. Cassiopeae, ozn. Cas. inna nazwa: Kasjopeja Gwiazdozbiór nieba pn. znajdujący się w pasie Drogi Mlecznej. W Polsce okołobiegunowy - widoczny przez cały rok. Liczba gwiazd widocznych gołym okiem: ok. 90, zajmowany obszar:...
21.11.1902 - 30.08.1992 Urodzona na Wołyniu, Maria Połońska studia astronomiczne rozpoczęła w 1922 r. we Lwowie, a po śmierci swego Mistrza Marcina Ernsta, ukończyła je w Warszawie. Doktorat uzyskała na Uniwersytecie Warszawskim w roku 1934 na...
THOMSON, William, od 1892 Lord KELVIN 1824 - 1907 Fizyk i matematyk brytyjski. Pracował w kilku dziedzinach fizyki - zaproponował (1854) bezwzględną skalę temperatur, oszacował wiek Ziemi, nadzorował układanie kabla międzykontynentalnego przez...
łac. Carina, dop. łac. Carinae, ozn. Car Gwiazdozbiór nieba pd., w Polsce niewidoczny. Liczba gwiazd widocznych gołym okiem: ok. 110, zajmowany obszar: 494 stopnie kw., najjaśniejsze gwiazdy: alfa - Kanopus (-0,72 mag), beta - Miaplacidus (1,68...
1824 - 1887 Fizyk niemiecki, twórca analizy widmowej
14.10.1909 - 4.02.1969 Astronom poznański. Specjalista mechaniki nieba i zagadnień astrometrycznych. Jego rozprawa doktorska nosiła tytuł: "O zastosowaniu krakowianów w astronomii". W czasie wojny w Krakowie, od marca 1945 znowu w Poznaniu....
łac. Pyxis, dop. łac. Pyxidis, ozn. Pyx Mały gwiazdozbiór nieba pd., w Polsce gwiazdozbiór nieba zimowego. Liczba gwiazd widocznych gołym okiem: ok. 25, zajmowany obszar: 221 stopni kw., najjaśniejsze gwiazdy: 4 wielkość gwiazdowa.
19.02.1473 - 24.05.1543 Polski astronom, urodzony w 1473 r. w Toruniu przy ul. św. Anny (obecnie: Kopernika). W latach 1491-1495 studiował w Krakowie, a następnie we Włoszech (Bolonia, Padwa, Ferrara). W 1503 doktoryzował się z prawa...
Także: Cordelia Księżyc Urana, pierwszy wg kolejności rosnącej od planety. Odkryty w 1986 roku przez VOYAGERA 2. Wielka półoś orbity 49.752 km, okres orbitalny 0,335 dnia, promień 13 km. Kordelia jest córką Leara w "Królu Lear" Szekspira.
11.10.1903 - 11.3.1983 Astronom krakowski. Obserwator gwiazd zmiennych zaćmieniowych. Współkonstruktor (z Tadeuszem Banachiewiczem) chronokinematografu. Odkrywca (w 1961 r.) pyłowych księżyców Ziemi w punktach libracyjnych orbity Księżyca.
łac. Corona Australis (lub Corona Austrina), dop. łac. Coronae Australis (lub Coronae Austrinae), ozn. CrA Mały gwiazdozbiór nieba pd., w Polsce praktycznie niewidoczny (oprócz niewielkich fragmentów latem). Liczba gwiazd widocznych gołym okiem:...
łac. Corona Borealis, dop. łac. Coronae Borealis, ozn. CrB Mały gwiazdozbiór nieba pn., w Polsce najlepiej widoczny wiosną. Liczba gwiazd widocznych gołym okiem: ok. 20, zajmowany obszar: 179 stopni kw., najjaśniejsza gwiazda: alfa - Gemma...
28.04.1910 - 3.06.1996 Astronom krakowski, specjalista "mechaniki nieba" i rachunku krakowianowego. Urodzony na Zaolziu, edukację podstawową i średnią zdobył w Cieszynie, a na Uniwersytecie Jagiellońskim studiował w latach 1928-1932. Uzyskał 2...
1. łac. Capricornus, dop. łac. Capricorni, oznaczenie skrótowe: Cap
Gwiazdozbiór nieba południowego, położony na ekliptyce, należący zatem do konstelacji zodiakalnych. W Polsce najlepiej widoczny latem. Liczba gwiazd widocznych gołym okiem:...
łac. Corvus, dop. łac. Corvi, ozn. Crv Mały gwiazdozbiór nieba pd., w Polsce gwiazdozbiór nieba wiosennego. Liczba gwiazd widocznych gołym okiem: ok. 15, zajmowany obszar: 184 stopnie kw., najjaśniejsze gwiazdy: 3 wielkość gwiazdowa.
łac. Crux, dop. łac. Crucis, ozn. Cru Mały gwiazdozbiór nieba pd., w Polsce niewidoczny. Najmniejsza konstelacja na niebie. 4 jasne gwiazdy tworzą charakterystyczną figurę krzyża. Liczba gwiazd widocznych gołym okiem: ok. 30, zajmowany obszar: 68...
9.10.1927 - 11.11.1968 Przedwcześnie zmarły astronom wrocławski, pionier badań w dziedzinie astrofizyki teoretycznej w Instytucie Astronomicznym Uniwersytetu Wrocławskiego. Interesował się głównie niestacjonarnymi atmosferami gwiazdowymi i...
7.12.1905 - 24.12.1973 Astronom amerykański pochodzenia holenderskiego. Badacz ciał Systemu Słonecznego - położył wielkie zasługi w badaniach Księżyca, odkrył Mirandę (1948), księżyc Urana i Nereid (1949), księżyc Neptuna oraz atmosferę Tytana....
Obfity rój meteorów obserwowany od 1835 r. Nazwa wywodzi się od gwiazdozbioru Kwadrantu Ściennego, który obecnie nie istnieje. Radiant znajduje się w konstelacji Wolarza. Kwadrantydy można obserwować od 1 do 5 stycznia, z maksimum około 4 stycznia...
Krater uformowany przez eksplozję albo zapadający się wulkan.
zob. HD
Jednostka długości równa 1 000 parseków. Zgodnie z zasadami tworzenia przedrostków dla dziesiętnych wielokrotności jednostek miar, kilo oznacza tysiąc.
Podział galaktyk ze względu na wybrane cechy (np. cechy wyglądu albo jasność). Najbardziej znana jest klasyfikacja morfologiczna galaktyk opracowana przez Hubble'a, później wielokrotnie poprawiana. Według niej galaktyki dzielimy na eliptyczne,...
1. Chmura materii (gazu i pyłu) okalająca jądro komety, w której rozprasza się światło słoneczne i stanowi o blasku komety. Jej powstanie zależy od pokładów materii znajdujących się w jądrze komety oraz jej odległości od Słońca.
Pierwsze...
Także: złączenie Położenie dwóch ciał na sferze niebieskiej takie, że mają one jednakowe długości ekliptyczne. W praktyce mówi się o koniunkcji planet ze sobą i innymi obiektami w sytuacji gdy znajdują się one bardzo blisko siebie na sferze...
zob. gwiazdozbiór
Transfer energii (ciepła) przez ośrodek, który przenosi energię. Proces przenoszenia energii wiąże się z ruchem materii w wodzie, gazie czy plazmie gwiazdowej. Niekiedy również konwekcją jest obieg materii powstający w wyniku zmian temperatur i...
Najbardziej zewnętrzne warstwy atmosfery gwiazdy lub Słońca charakteryzujące się małą gęstością i wysoką (sięgającą milionów kelwinów) temperaturą. Znaczna temperatura sprawia, że korona silniej świeci w ramach promieniowania ultrafioletowego i...
Instrument przeznaczony do fotografowania zewnętrznej atmosfery Słońca, w którym w ognisku teleskopu sztucznie zasłania się obraz tarczy (dysku) Słońca.
Dział astronomii zajmujący się badaniami pierwiastków i związków chemicznych we Wszechświecie.
Dział astronomii zajmujący się badaniami pochodzenia ciał Układu Słonecznego. Kiedyś w zakres kosmogonii wchodziła też obecna kosmologia.
Gałąź astronomii, która zajmuje się organizacją i strukturą Wszechświata jako całości oraz jego ewolucją.
Zob. astronautyka
Cała przestrzeń , wszystkie obiekty astronomiczne, formy materii i energii, galaktyki, zawartość przestrzeni międzygalaktycznej, prawa fizyki znajdujące się poza Ziemią, synonim dla słowa Wszechświat.
Wielkość i kształt kosmosu nie...
Także: rachunek krakowianowy Odmiana rachunku macierzowego wynaleziona przez Tadeusza Banachiewicza w 1923 r. Miały zastosowanie w obliczeniach astronomicznych i geodezyjnych (w epoce arytmometrów), w których niezbędne było rozwiązywanie dużych...
Zagłębienie na powierzchni Ziemi (innych planet, księżyców), które powstało na skutek spadku meteorytu. Krater ma zwykle kształt kolisty.
Grupa minerałów zbudowanych z krzemu i tlenu z dodatkiem jednego lub więcej innych pierwiastków. Te materiały stanowią 95% składu skorupy Ziemi.
Naturalny satelita planety. Jedyny satelita Ziemi, będący jednocześnie najbliższym jej sąsiadem astronomicznym. Obok Słońca jest najjaśniejszym obiektem na niebie.
Nazwa wywodzi się z wierzeń słowiańskich, według których księcia określano...
Także: gwiazdy medycejskie, księżyce galileuszowskie, satelity galileuszowskie, satelity galileuszowe Cztery największe księżyce Jowisza po raz pierwszy widziane przez Galileusza w roku 1610: Io, Europa, Ganimedes i Callisto.
Także: fireball Meteor jaśniejszy niż magnitudo -3.
Z angielskiego quasar - zbitka od quasi-stellar radio source .
Gwiazdopodobny obiekt, prawdopodobnie aktywna galaktyka, która emituje znacznie więcej energii niż normalna galaktyka. Ma bardzo duże przesunięcie widma ku czerwieni (redshift),...