Bezzałogowa stacja kosmiczna NASA przeznaczona do badań Jowisza i układu jego satelitów. Blisko 2 lata spędziła w otoczeniu planety śledząc jej atmosferę i warstwy powierzchniowe, jej magnetosferę i księżyce. Jej misja badawcza rozpoczęła się 18...
Sonda kosmiczna, której celem było badanie jądra komety Halleya. Została wysłana w swą kosmiczną drogę w 1985 r i w marcu 1986 r. przeszła przez głowę komety. Zbliżyła się na odległość 600 km do jądra komety i przekazała jego obraz. Jej badania...
Gamma Ray Burst, zob. rozbłysk gamma
Księżyc Neptuna, czwarty wg kolejności rosnącej od planety. Odkryty w 1989 roku przez VOYAGERA 2. Wielka półoś orbity 62.000 km, okres orbitalny 0,429 dni, promień 79 km. Według mitologii Galatea była sycylijską nereidą, ukochaną cyklopa Polyphemusa.
1812 - 1910 Astronom niemiecki, który wraz z Henrichem Louisem d'Arrestem dokonał pierwszej obserwacji Neptuna opartej na rachunkach Le Verriera. Chociaż Galle był pierwszym, który dostrzegł Neptuna, jego odkrycie jest zwykle przypisywane...
Galileuszowy księżyc Jowisza, siódmy wg kolejności rosnącej od planety. Odkrywcy: S. Marius, Galileusz (1610). Wielka półoś orbity 1.070.000 km, okres orbitalny 7,155 dni, promień 2634 km, masa 1,48e23 kg. Jest największym księżycem w Układzie...
Jeden z najobfitszych rojów meteorów (ZHR=120). Są to białe meteory bez śladów, których radiant znajduje się w gwiazdozbiorze Bliźniąt. Promieniują od 7 do 17 grudnia z maksimum 14 grudnia. Związane są z planetoidą 3200 Phaeton.
1826 - 1896 Był pierwszym Amerykaninem, który uzyskał doktorat z astronomii (pod opieką C. Gaussa na Uniwersytecie w Göttingen). W 1849 założył czasopismo Astronomical Journal. Był pionierem astronomicznej fotografii. Jego największym dziełem był...
łac. Columba, dop. łac. Columbae, oznaczenie skrótowe: Col.
Mały gwiazdozbiór nieba południowego, w Polsce widoczny częściowo na niebie zimowym. Odkrywca: J. Bayer (1603). Liczba gwiazd widocznych gołym okiem: ok. 40, zajmowany obszar: 270...
Grupa planetoid skupiona w pobliżu punktu libracji L5 układu Słońce-Jowisz. Grecy poruszają się przed Jowiszem. Drugą grupą, będącą za Jowiszem, są Trojańczycy. Imiona planetoid pochodzą od bohaterów Iliady.
Najbliższa nam gromada galaktyk. Składa się z ok. 2500, głównie spiralnych, galaktyk. Zajmuje na niebie obszar o rozmiarach ok. 12 stopni co znaczy, że jej rozmiar liniowy wynosi ok. 3 Mps.
Gromada galaktyk, do której należy nasza Galaktyka czyli Droga Mleczna.
Inne nazwy: Gwiazda Biegunowa; Polaris; Alfa Ursa Minoris; Alruccabah; Cynosura; Phoenice; Lodestar; Pole Star; Tramontana; Angel Stern; Navigatoria; Star of Arcady; Yilduz; Mismar
Oznaczenia: HR 424, HD 8890, Alfa Umi.
...
Gwiazdy populacji III - pierwsze gwiazdy powstałe we wczesnym Wszechświecie. Powstawały jedynie z wodoru i helu - pierwotnych składników ośrodka; są to gwiazdy o zerowej metaliczności Z=0. Mogły być znacznie masywniejsze od gwiazd I i II...
łac. Mensa, dop. łac. Mensae, ozn. Men Mały gwiazdozbiór nieba pd., w Polsce niewidoczny. Liczba gwiazd widocznych gołym okiem: ok. 15, zajmowany obszar: 153 stopnie kw., najjaśniejsze gwiazdy: 5 wielkość gwiazdowa. Na granicy Góry Stołowej z Rybą...
skrót: GPH Obszar w pobliżu bieguna Galaktyki, który został fotografowany przez teleskop kosmiczny Hubble'a w czasie kilkudziesięciogodzinnej ekspozycji. Są to obszary (jest pole północne i południowe), w których człowiek sięgnął najdalej w...
Jednostka miary pola grawitacyjnego odpowiadająca przyśpieszeniu grawitacyjnemu 1m/s2 .
Ogromny układ gwiazd i materii międzygwiazdowej, w tym pyłu i gazu międzygwiazdowego. Ze względu na budowę wyróżnia się galaktyki eliptyczne, spiralne (z poprzeczką i bez poprzeczki), soczewkowate i nieregularne. Galaktyki to największe powiązane...
Olbrzymia galaktyka eliptyczna o bardzo dużej masie i jasności. Galaktyki cD występują najczęściej w centrach dużych gromad galaktyk.
Galaktyka o kształcie kulistym lub elipsoidalnym. W morfologicznej klasyfikacji galaktyk oznacza się ją symbolem E. Dokładniejsze oznaczenie to En, gdzie n oznacza stopień spłaszczenia galaktyki, definiowany jako liczba naturalna zaokrąglona z...
Galaktyka, która ma bardzo niewielkie rozmiary albo bardzo małą jasność absolutną.
Galaktyka o wyglądzie, który nie pozwala przypisać jej do galaktyk eliptycznych lub spiralnych.
Typ galaktyk pośredni pomiędzy galaktykami eliptycznymi, a spiralnymi. W klasyfikacji morfologicznej galaktyk oznacza się ją symbolem S0.
Galaktyka charakteryzująca się spiralną strukturą. W jądrze galaktyki spiralnej znajdują się stare gwiazdy populacji II, natomiast w spiralnych ramionach młode gwiazdy populacji I. Rozróżnia się galaktyki spiralne zwykłe (S) oraz z poprzeczką...
Galaktyka spiralna, która dodatkowo posiada strukturę zwaną "poprzeczką". Poprzeczka przechodzi przez centrum galaktyki, a z jej końców rozpoczynają się ramiona spiralne. W klasyfikacji morfologicznej galaktyk oznacza się ją symbolem SB.
Jednostka gęstości strumienia magnetycznego; miara wielkości pola magnetycznego w danym miejscu.
Gaz w którym spełnione są pewne związki zachodzące między ciśnieniem, objętością i temperaturą tzw. prawa gazów doskonałych.
Bardzo rozrzedzony gaz, który istnieje w przestrzeni między gwiazdami.
Wielkie planety Systemu Słonecznego: Jowisz, Saturn, Uran i Neptun, które zbudowane są głownie z wodoru, helu i metanu. Ich średnia gęstość jest znacznie mniejsza niż 2 gramy na centymetr sześcienny.
Poświata na niebie w pobliżu ekliptyki i w kierunku przeciwnym niż położenie Słońca
Jednostka długości równa 1 000 000 000 parseków. Zgodnie z zasadami tworzenia przedrostków dla dziesiętnych wielokrotności jednostek miar, giga oznacza miliard.
Pionowy słup, który na poziomej, otaczającej go, płaszczyźnie daje cień, którego pomiary mogą być źródłem różnych informacji astronomicznych.
1) Jednostka czasu równa 1/24 doby = 60 minut = 3600 sekund. Oznaczenie skrótowe: h, godz.
2) Jednostka miary kątowej równa 1/24 kąta pełnego = 15 stopni = 60 minut kątowych. Oznaczenie skrótowe: '
Godzina nie jest...
Jasność najsłabszej gwiazdy, jaka może być obserwowana danym teleskopem przy określonych warunkach.
Mozaika drobnych ziaren (często porównywana do ziaren ryżu) widoczna na powierzchni Słońca czyli na fotosferze. Powstaje na skutek ruchów konwekcyjnych (skierowanych ku górze) gorącego gazu zachodzących pod powierzchnią Słońca.
Grupa obiektów astronomicznych (gwiazd, galaktyk itp.) utrzymywana razem przez ich wzajemne przyciąganie grawitacyjne. Gromady wyróżniają się obiektami posiadającymi jednolite lub zbliżone właściwości (wiek, skład chemiczny). Wyróżnia się gromady...
Gromada (na ogół kilkuset) grawitacyjnie luźno ze sobą powiązanych gwiazd zwykle spotykana w pobliżu dysku naszej lub innych galaktyk.
Gwiazda w końcowym etapie swojej ewolucji, zbudowana ze zdegenerowanych neutronów [tj. takich, że nie podlegają one statystyce Maxwella-Boltzmanna, a stosuje się do nich statystykę kwantową], obiekt o rozmiarach rzędu 10 km. Gwiazdy neutronowe...
Powiązane siłami grawitacji dwie gwiazdy, które rotują wokół wspólnego, leżącego między nimi barycentrum czyli środka mas.
zob. Wenus
Gwiazda, która nagle i nieprzewidzianie zwiększa swój blask
Także: gwiazda WR, gwiazda W-R Bardzo gorące gwiazdy, które wyrzucają z dużą prędkością otoczki gwiazdowe. Gwiazdy WR charakteryzują się obecnością w widmie silnych linii emisyjnych helu, azotu, węgla, tlenu i brakiem lub niewielką ilością linii...
zob. Wenus
Najczęściej: gwiazda, której blask ulega zmianom.
Gwiazda zmienna z powodów swej natury fizycznej i której okres zmian blasku przekracza 100 dni.
Gwiazdy zmienne, które charakteryzują się bardzo szybkimi i nieregularnymi pulsacjami. Przypuszcza się, że są to bardzo młode, może nawet nowonarodzone, gwiazdy.
Także: konstelacja Obszar sfery niebieskiej wyróżniony dla łatwiejszej orientacji na niebie. Całe niebo zostało podzielone w 1928 roku przez Międzynarodową Unię Astronomiczną na 88 gwiazdozbiorów. Większość nazw gwiazdozbiorów została ustalona w...
Gwiazdozbiór położony w niezbyt dużej odległości kątowej od bieguna niebieskiego, taki, że dla danej szerokości geograficznej jest on widoczny w ciągu całego roku przez całą noc (nie zachodzi).
Gwiazdozbiór leżący po obu stronach równika niebieskiego.
Gwiazdy podwójne, których tylko jeden składnik jest widoczny, ale obecność drugiego składnika może być wydedukowana z pomiarów zakłóceń, jakie wprowadza on w położeniu widocznej gwiazdy.
zob. gwiazdy zmienne zaćmieniowe
Gwiazdy, których podwójną naturę można odkryć spektroskopem poprzez okresowe zmiany położenia linii widmowych należących do poszczególnych gwiazd.
Gwiazdy typów widmowych K i M, klasy jasności V (karły), które mają linie emisyjne w widmie i wykazują periodyczne zmiany jasności (o amplitudzie do 0,5 mag), jednak kształt krzywej blasku ulega zmianom. Przypuszcza się, iż jest to spowodowane...
Układ podwójny gwiazd, w którym wzajemny obieg składników odbywa się w płaszczyźnie nachylonej pod odpowiednim kątem do obserwatora. Dzięki temu obserwujemy wzajemne zaćmiewanie się składników, czego efektem są okresowe zmiany jasności układu.
Miara nieprzezroczystości jakiegoś ośrodka dla promieniowania.