czas

Jeden z wymiarów, który umożliwia rozróżnienie dwóch zdarzeń zachodzących w tym samym punkcie przestrzeni. Odstęp pomiędzy takimi dwoma zdarzeniami jest podstawą pomiaru czasu.

Czas może być rozumiany jako odcinek czasu, trwanie, chwila ? punkt czasowy, zestaw wszystkich punktów i okresów czasowych czy nawet jako kolejna, czwarta współrzędna czasoprzestrzeni w teorii względności.

Pojęcie czasu było głównym przedmiotem rozważań religii, filozofii i nauki.

Czas stanowi jeden z siedmiu podstawowych wielkości fizycznych Międzynarodowego Układu Jednostek Miar (Układ SI). Jego pomiarem zajmują się naukowcy na podstawie promieniowania atomów cezu. Dzięki nim opiera się zegar atomowy, który uważany jest za najwiarygodniejsze urządzenie pomiarowe.

Czas odgrywa bardzo dużą rolę w życiu społecznym, stanowiąc pewną osobistą wartość z powodu świadomości ograniczonej ilości czasu w ciągu każdego dnia i długości życia. Ponadto czas związany jest z ekonomią. Znane jest powiedzenie mówiące, że ?czas to pieniądz?, obrazujące wartość ekonomiczną czasu i jego ogromny wpływ na wartość aktywów pieniężnych w przyszłości.

Czas w fizyce klasycznej określany jest jako samodzielna wielkość niezależna od innych, wielkość biegnącą w takim samym rytmie w całym Wszechświecie. W mechanice relatywistycznej czas stanowi czwartą współrzędną czasoprzestrzeni, jego upływ zaś zależy od obserwatora i jest różny dla rożnych obserwatorów. Definiując pojęcie czasu trzeba wspomnieć o teorii Einsteina, uwzględnił on w niej związek czasu z polem grawitacyjnym. Czas związany jako czwarty wymiar w pojęciu czasoprzestrzeni nie płynie już odrębnie. W 1878 roku wynalazca Sadford Fleming zaproponował podział na strefy czasowe, wprowadzono je w 1884 roku. W niezmienionym kształcie obowiązują one na morzach oraz oceanach. Na lądzie natomiast ich kształt został zmodyfikowany tak aby małe i średnie państwa znalazły się w obrębie jednej strefy czasowej, czyli tak aby obowiązywał w nich jeden czas. Większe państwa takie jak Stany Zjednoczone, Kanada, Brazylia, Rosja znajdują się w kilku strefach czasowych. Czas letni na półkuli północnej występuje w okresie od kwietnia do końca października, a na południe od równika od listopada do końca marca. Kierunek upływu czasu oznaczony jest zazwyczaj strzałką czasu, jak wiadomo czas upływa zawsze w kierunku od przeszłości do przyszłości, czy jest jednokierunkowy, asymetryczny i nieodwracalny. Można go podzielić na teraźniejszy, przeszły lub przyszły. Bliskoznacznymi pojęciami upływu czasu jest na przykład kierunek czasu, asymetryczność czasowa i jednokierunkowość czasu.