COA (PAN)

Centralne Obserwatorium Astronomiczne Polskiej Akademii Nauk. Idea ogólnopolskiego obserwatorium astronomicznego i ośrodka badań astronomicznych powstała w czasie Pierwszego Zjazdu Astronomów Polskich w Odrodzonej Rzeczypospolitej w Toruniu z okazji 450 rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika w lutym 1923 r. W latach międzywojennych podjęto organizację Narodowego Instytutu Astronomicznego. Materialnym wyrazem tych działań były obserwatoria górskie na Łysinie (Lubomirze) i na Pop Iwanie w Karpatach Wschodnich. Po drugiej Wojnie Światowej, idea ta odżyła i wraz z powstaniem Polskiej Akademii Nauk (1951 r.) utworzono Zespół ds. budowy Centralnego Obserwatorium Astronomicznego PAN. Głównym wyposażeniem instrumentalnym COA miały być teleskop paraboliczny o średnicy lustra 2 m (do badań spektroskopowych), teleskop Schmidta 60/90 cm wyposażony w pryzmat obiektywowy (do spektrofotometrii i zdjęć bezpośrednich) i podwójny astrograf o średnicy 40 cm (do badań astrometrycznych). W roku 1955, jako zalążek COA, powołano do życia Zakład Astronomii PAN z pracowniami astrofizycznymi w Toruniu i Warszawie oraz stacją astrometryczną w Borowcu. W roku 1958 zamówiono w Zakładach Zeissa w Jenie (NRD) teleskop Schmidta, który "chwilowo" umieszczono w 1962 r. w Obserwatorium Astronomicznym Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Piwnicach k. Torunia (gdzie stoi i pracuje do dziś). Kontrakt na teleskop 2 m., podpisany 14 sierpnia 1968 r., zerwano w końcu 1969 r. W tej sytuacji i wobec zbliżającej się 500 rocznicy urodzin Kopernika astronomowie polscy podjęli starania o przekształcenie Zakładu Astronomii PAN w Centrum Astronomii im. Mikołaja Kopernika i o budowę dla niego odpowiedniego "zaplecza kubaturowego". Przy znacznym poparciu finansowym National Science Foundation (USA) pobudowano w Warszawie budynek Centrum Astronomicznego (CAMK) wraz z hotelem, który ma służyć wszystkim polskim astronomom jako ośrodek badań naukowych i szerokiej wymiany międzynarodowej.